Kryteria wyboru instytucji finansowej w PPK (2)

Przepisy ustawy o PPK narzuciły obowiązek tworzenia funduszy adresowanych wyłącznie do uczestników pracowniczych planów kapitałowych. Ocena wyników inwestycyjnych tych funduszy w momencie wyboru instytucji finansowej jest więc niemożliwa. Możemy jednak dokonać oceny oferowanej jakości zarządzania na podstawie dwóch innych czynników: wyników funduszy, które stosują podobną politykę inwestycyjną, a także stabilności kadry zarządzającej i osób zarządzających funduszami.

W ofertach PPK wszystkich instytucji finansowych znajdziemy 8-9 funduszy zdefiniowanej daty, które różnią się udziałem akcji w portfelu: najbardziej agresywne fundusze mogą inwestować nawet 80% aktywów w akcje, a najbardziej konserwatywne do 15%. W związku z tym przy ocenie jakości zarządzania danej instytucji finansowej powinniśmy brać pod uwagę wyniki funduszy zaliczanych do kilku kategorii: funduszy akcji, f. zrównoważonych, f. stabilnego wzrostu, a także funduszy obligacji.

Oferty instytucji finansowych zamieszczone na portalu mojeppk.pl zawierają bardzo wiele informacji dotyczących przeszłych wyników funduszy, w tym o licznych nagrodach i wyróżnieniach mających pokazać, że oferowana przez daną instytucję jakość zarządzania jest bardzo wysoka.

Jak pracodawcy powinni oceniać te wyniki i publikowane wyróżnienia? Z bardzo dużą rozwagą.

Po pierwsze dlatego, że wyniki z przeszłości nie stanowią realnej gwarancji powtórzenie się takich samych wyników w przyszłości. Oczywiście to dobrze, jeśli dany oferent uzyskał wyróżnienia, osiągnął wysoką stopę zwrotu. Jednak przy ocenach wyników należy wziąć przede wszystkim dwa dodatkowe elementy: horyzont czasowy oraz sposób osiągnięcia dobrego wyniku.

PPK jest wyjątkowym produktem. Jego specyfika polega na tym, że wpłaty będą dokonywane systematycznie, w niewielkich kwotach, w długim horyzoncie inwestycyjnym; gdy rynek PPK osiągnie pełną dojrzałość, to inwestycja pracowników będzie się rozpoczynała w momencie rozpoczęcia pierwszej pracy, a kończyła 10 lat po przejściu na emeryturę. W związku z tym wyniki inwestycyjne powinny być ocenianie w odpowiednio długim czasie, na pewno dłuższym niż 12 miesięcy, a nawet 3 lata. Okresy brane do oceny nie powinny być krótsze niż 10 lat.

Oczywiście to bardzo ładnie wygląda w ofercie, gdy dana instytucja finansowa może pochwalić się, że została uznana za najlepsze TFI w roku X, a nawet w kilku latach, że dostała maksymalną liczbę gwiazdek za wyniki w okresie ostatnich 36 miesięcy, jednak pracodawca wybiera partnera do projektu, w którym wyniki będą oceniane przez uczestników w horyzoncie nawet 50-cioletnim.

Specyfika PPK polega również na tym, że osoby, których składki będą inwestowane w większości w akcje, będą miały znikomą wiedzę finansową, najczęściej bez wcześniejszego doświadczenia w inwestowaniu oszczędności na rynkach kapitałowych. Bardzo długi horyzont czasowy inwestycji nie tylko zmniejsza ryzyko poniesienia straty, ale czyni niemal pewnym, że pracownicy doświadczą bardzo głębokich spadków wartości ich oszczędności w okresie niejednej bessy. To może skutkować podejmowaniem przez nich nieracjonalnych decyzji inwestycyjnych o przenoszeniu środków do funduszy z najmniejszym udziałem akcji w momentach minimalnych wycen, co oczywiście będzie skutkowało bardzo niskimi stopami zwrotu (wręcz stratami), nawet w warunkach osiągnięcia wysokiej rentowności pierwotnie wybranego funduszu. Z tego powodu analiza przeszłych wyników powinna obejmować różne okresy. Mniejsze spadki w czasie bessy powinny mieć większą wartość w ocenie wyników niż wysokie wzrosty w okresach dobrej koniunktury.

Kolejnym bardzo ważnym kryterium wyboru oferenta PPK powinna być stabilność kadry zarządzającej i osób zarządzających funduszami. Może się zdarzyć, że wysokie stopy zwrotu są dziełem przypadku. Jaka to najlepiej sprawdzić? Analizując, jak często następowały zmiany osób zarządzających danym funduszem. Jeżeli analizowany fundusz w okresach dziesięcioletnich osiągał ponadprzeciętne wyniki, a jednocześnie bardzo często dochodziło do zmian osób zarządzających tym funduszem, to prawdopodobieństwo osiągania równie wysokich stóp zwrotu będzie niższe w porównaniu do sytuacji, gdy za wysokie stopy zwrotu są odpowiedzialne te same osoby.

I analogicznie, jeżeli fundusze danego oferenta pokazują bardzo słabe wyniki i jednocześnie dochodziło do bardzo częstych zmian zarządzających, to pracodawca będzie miał większą pewność, że te słabe wyniki nie są dziełem przypadku i istnieje duże prawdopodobieństwo powtórzenia się słabych wyników w przyszłości w funduszach zdefiniowanej daty danej instytucji finansowej.

Jak ważne jest to kryterium wyboru? Moim zdaniem to nie przypadek, że jedynie 6 z 17 instytucji finansowych oferujących PPK zamieszcza dokładną informację o tym, od kiedy osoby zarządzające i członkowie zarządu objęli pełnione przez nich funkcje.